Są przepisy, na które w normalnych okolicznościach rzadko zwracamy uwagę. Stan epidemii do normalnych jednak nie należy. Na światło dzienne wychodzą problemy, których zazwyczaj nie doświadczasz.
Do tej grupy spraw należą m.in. regulacje dotyczące prawa pracownika do odmowy świadczenia pracy. Być może stoisz właśnie w obliczu takiego zagrożenia?
Odmowa pracy ze względu na zagrożenie dla zdrowia lub życia
W ostatnich dniach furorę robi przepis art. 210 Kodeksu pracy, a ściślej jego § 1.
W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
Dwie przesłanki
Żeby Twój pracownik mógł się na ten przepis powołać, muszą być spełnione dwa warunki i to spełnione łącznie:
- po pierwsze – warunki pracy w Twojej placówce muszą naruszać wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy (czyli np. naruszanie procedur sanitarnych, brak środków ochrony osobistej itp.)
- Po drugie – te naruszenia muszą stwarzać bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika lub innych osób.
Samo więc niespełnienie przez Ciebie jakichkolwiek wymogów sanitarnych nie uzasadnia odmowy pracy, o ile nie powoduje bezpośredniego niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia.
Wyjątek
W mediach ostatnio możesz usłyszeć lub przeczytać, że zasad tych nie stosuje się do personelu medycznego. Wynika to z treści § 5 cytowanego wyżej artykułu 210 Kodeksu pracy który stanowi, że zasady te:
nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.
Niejako z automatu przyjmuje się, ze personel medyczny (choć oczywiście nie tylko) należy do tej szczególnej kategorii pracowników. I to jest oczywiście prawda. Potwierdzają to zresztą orzeczenia sądów, w tym również Sądu Najwyższego.
Pracownik medyczny również może odmówić pracy
Tyle tylko, że musisz pamiętać o jednym. Owszem, z jednej strony obowiązkiem lekarzy, czy pielęgniarek, jest ratowanie życia i zdrowia pacjentów, ale z drugiej strony Twoim obowiązkiem jako pracodawcy jest zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
W sytuacji, gdy Twoja placówka działa zgodnie z procedurami i zaleceniami, problemu nie ma. Jeżeli jednak jesteś na bakier z zasadami bhp, to sorry, ale nie możesz wymagać od pracowników by przyjmowali na siebie ryzyko Twoich zaniedbań.
Jeżeli więc, wbrew przepisom, ignorując zalecenia np. WHO, MZ, czy towarzystw naukowych, narażasz swój personel, to wspomniany art. 210 § 5 kodeksu pracy nie zapewni Ci ochrony. W sytuacji, gdy, przykładowo, pomimo istniejącego stanu epidemii, nie zapewniasz personelowi medycznemu środków ochrony indywidualnej – doprowadzasz w ten sposób do bezpośredniego narażenia ich na utratę zdrowia. W takiej sytuacji będą oni mieli prawo do odmowy świadczenia pracy.
Nie każdy medyk ratuje życie
Pamiętaj też, że § 5 nie dotyczy wszystkich zawodów medycznych. Bo czy na przykład obowiązkiem pracowniczym technika dentystycznego, czy dietetyka jest ratowanie życia? Zresztą podobne pytanie można postawić również w odniesieniu do również wielu specjalizacji lekarskich.
Jak widzisz nie można tutaj stosować automatyzmów i nad każdym z przypadków trzeba się pochylić indywidualnie.
Co z personelem kontraktowym?
Jeszcze jedno – powyższe zasady dotyczą wyłącznie pracowników – czyli osób, które zatrudniasz na podstawie umowy o pracę. Zakładam jednak, że, podobnie jak w większości placówek niepublicznych, Twój personel medyczny zatrudniony jest na tzw. kontrakcie. Kontrakt zaś jest umową cywilnoprawną. Co za tym idzie – tym osobom nie przysługują uprawnienia z art. 210 kodeksu pracy.
Oczywiście nie oznacza, że personel kontraktowy pozbawiony jest ochrony. Masz bowiem obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy również personelowi wykonujący pracę na podstawie umów cywilnoprawnych lub w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Zresztą w samych kontraktach często znajdują się zapisy zobowiązujące podmiot leczniczy do zapewnienia zleceniobiorcy bezpiecznych i higienicznych warunków realizacji umowy np. poprzez dostarczenie środków ochrony osobistej.
Sprawdź więc swoje umowy.
Ochrona pracowników kontraktowych
Często strony już w samej umowie przewidują też, jakie mogą być skutki niewywiązania się przez placówkę z tego obowiązku.
Jeżeli nawet sama umowa takich przypadków nie przewiduje, to z pomocą medykom przychodzi kodeks cywilny. Wchodzi tutaj w grę np.
- możliwość powstrzymania się ze świadczeniem usług na podstawie przepisów o umowach wzajemnych,
- możliwość wypowiedzenia umowy bez zachowania terminów wypowiedzenia, na podstawie przepisów o zleceniu,
- czy nawet wygaśnięcie umowy z uwagi na tzw. następczą niemożność świadczenia – czyli brak możliwości świadczenia usług objętych umową.
Epidemia sprzyja porozumieniom
Na koniec coś, o czym często zapominacie – umowę możesz zawsze aneksować. Możecie zatem po prostu usiąść i ustalić, jak wspólnie przejść przez ten trudny czas. Ostatnie, czego Tobie i Twojemu personelowi potrzeba to – po walce z wirusem – rozpoczęcie kolejnej wojny – tym razem na sali sądowej.
Posłuchaj odcinka podcastu o prawnych aspektach epidemii koronawirusa i jej wpływie na Twoją działalność:
Photo by Jonathan Borba on Unsplash
The form you have selected does not exist.
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }