Czy pamiętasz, jaki napis widniał na drzwiach domu Sowy Przemądrzałej? Tak, tak, właśnie tej z „Kubusia Puchatka”.
PRO SZE ZWONIDŹ JEŹLIKTO HCE PO RADY
Wychodzi na to, że Sowa, choć słowa pisanego nie ogarniała zbyt dobrze, mogła w istocie być najmądrzejszą istotą w całym Stumilowym Lesie ?
Bo przecież, jeżeli z aktualnej sytuacji epidemicznej w kraju może wyniknąć cokolwiek dobrego, to z pewnością będzie to rozwój telemedycyny. Dziedziny, która, choć rozwija się od paru ładnych lat, to chyba dopiero teraz wejdzie naprawdę mocno do praktyki większości PWDL.
Telemedycyna to udzielanie świadczeń zdrowotnych za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Pamiętaj jednak, że działalność lecznicza to również promocja zdrowia, czy realizacja zadań dydaktycznych lub badawczych. Te zadania również mogą być realizowane za pośrednictwem systemów teleinformatycznych i systemów łączności.
Teoria a praktyka
Jakkolwiek futurystycznie nie brzmiało hasło „telemedycyna”, to rzeczywistość jest prozaiczna. W naszych realiach zazwyczaj pod hasłem tym kryje się tzw. „teleporada”. Najczęściej jest to po prostu telefoniczna konsultacja z pacjentem. Oczywiście dynamicznie rozwija się telediagnostyka, ze szczególnym uwzględnieniem teleradiologii, ale umówmy się – w praktyce funkcjonowania większości placówek medycznych, telemedycyna nie wykracza poza telefoniczne konsultacje z pacjentem, a i do tej formy udzielania świadczeń zdrowotnych spora część personelu medycznego podchodziła z dużym dystansem.
Trzeba było epidemii i związanych z nią ograniczeń, by usługi telemedyczne stały się realną – nawet nie możliwością – ale koniecznością.
Nowe idzie…
Ponieważ dla wielu placówek świadczenie teleporad jest nadal nowością, w ostatnim czasie otrzymuję wiele pytań dotyczących prawnych aspektów wdrażania usług telemedycznych.
I rzeczywiście, jest kilka kwestii, nad którymi warto zastanowić się rozpoczynając udzielanie świadczeń zdrowotnych za pośrednictwem systemów teleinformatycznych i systemów łączności.
Nawet, gdyby miały to być zwykłe teleporady.
Podchodząc do świadczenia usług telemedycznych w swojej placówce musisz pamiętać o kilku kwestiach.
Teleporada to świadczenie zdrowotne
Telekonsultacje, pomimo swej formy, nadal pozostają świadczeniem zdrowotnym. Co za tym idzie, musisz pamiętać, ze wszystkie teleporady powinny być:
- zgodne ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób,
- wykonywane z należytą starannością
- zgodne z zasadami etyki zawodowej
Co to oznacza?
Teleporady wymuszają większą czujność
Przede wszystkim oznacza to, że do teleporad musisz podchodzić ze zwiększoną czujnością. Decyzje diagnostyczne lub terapeutyczne podejmujesz przecież w sytuacji ograniczonego kontaktu z pacjentem. O ile bez większych problemów będziesz w stanie przeprowadzić wywiad, l tyle już np. z badaniem przedmiotowym będziesz mieć problem.
Oczywiście, jeżeli dobrze przeprowadzisz badanie podmiotowe i dodatkowo będziesz dysponować kompletną dokumentacją medyczną, ryzyko błędu spada. Musisz jednak mieć z tyłu głowy, że ustawa nakłada na Ciebie obowiązek zachowania należytej staranności no i oczywiście działania zgodnie z aktualną wiedza medyczną.
Zakładam, że dojdziemy – oby prędzej niż później – do sytuacji, w której telemedycyna wejdzie już na taki poziom zaawansowania, że tego rodzaju dywagacje staną się całkowicie zbyteczne.
Póki co jednak teleporady mają swoje niemałe ograniczenia i o tych ograniczeniach musisz pamiętać.
Gdy teleporada nie wystarczy
Jeżeli więc albo przed rozpoczęciem udzielania teleporady, czy nawet w jej trakcie, dojdziesz do przekonania, ze nie jesteś w stanie w tej formie pacjentowi pomóc – nie wahaj się mu o tym powiedzieć. Poinformuj go np. o konieczności bezpośredniego, osobistego badania. Czy o konieczności wykonania poszerzonej diagnostyki.
Zresztą – przecież dokładnie tak postępujesz w przypadku konsultacji tradycyjnych. Kierujesz pacjentów na dodatkowe badania, zlecasz dodatkowe konsultacje… Robiąc to, działasz zgodnie ze swoją wiedzą i najlepiej pojętym interesie pacjenta.
Teleporady rządzą się tymi samymi zasadami. Nie zapominaj o tym.
Teleporady zgodne z prawem i etyką zawodową
Od czasy do czasu zdarza mi się usłyszeć, że udzielanie teleporad jest niezgodne z etyką lekarską.
Czy rzeczywiście?
Art. 9 Kodeksu Etyki Lekarskiej stanowi
Lekarz może podejmować leczenie jedynie po uprzednim zbadaniu pacjenta. Wyjątki stanowią sytuacje, gdy porada lekarska może być udzielona wyłącznie na odległość.
Zwróć jednak uwagę, że kodeks nie nakłada na Ciebie obowiązku bezpośredniej styczności z pacjentem. Nic – poza wiedzą medyczną i starannością – nie stoi na przeszkodzie, by pacjenta zbadać „na odległość”, czyli ściślej – za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności
Pozwala na to zresztą wprost ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty w art. 2 ust.4 oraz w art. 42.
Nie ma więc żadnych wątpliwości co do legalności tej formy świadczenia usług.
Jak weryfikować tożsamość pacjenta?
Odpowiem pytaniem na pytanie – a jak robisz to w przypadku zwykłych wizyt?
W przypadku teleporad robisz to tak samo, tyle tylko, że online lub telefonicznie. Wiele zależy od tego, jak masz zorganizowany proces udzielania teleporad.
Jeżeli pacjent rejestruje się online – podaje w trakcie rejestracji dane osobowe, w oparciu o które Ty lub Twój specjalista udzielający konsultacji, możecie pacjenta zweryfikować. Przydatne może być tutaj również Internetowe Konto Pacjenta.
Oczywiście musisz pamiętać o zachowaniu wymogów wynikających z RODO, czyli przede wszystkim – obowiązku informacyjnym – który powinieneś / powinnaś zrealizować już na etapie rejestracji, jak również o zasadzie minimalizacji danych – która polega na ograniczeniu się do pobierania tylko tych danych, które są rzeczywiście potrzebne.
Co jest potrzebne, żeby zacząć?
Do rozpoczęcia świadczenia teleporad nie potrzebujesz wiele. Podstawowe konsultacje mogą być przecież udzielane przy wykorzystaniu naprawdę podstawowych narzędzi – telefon, komputer, stabilne łącze internetowe, kamera internetowa… Dodajesz do tego oprogramowanie, które umożliwia bezpieczną komunikację i możesz działać.
Oczywiście niezbędna infrastruktura techniczna o zawsze będzie zależała od specyfiki i rozmiaru Twojej działalności. Być może będziesz potrzebować dodatkowych rozwiązań np. urządzeń monitorujących dane biometryczne, czy systemów umożliwiających transfer i przechowywanie danych w chmurze obliczeniowej?
W każdym jednak przypadku priorytetem powinno być dla Ciebie bezpieczeństwo danych pacjenta.
I tu dochodzimy do kolejnej kwestii…
Ochrona danych osobowych
Samo RODO znasz pewnie aż za dobrze. Wiesz więc, jak ważne jest zachowanie bezpieczeństwa danych, jakie pacjent Ci powierza. Bez względu na to, jakie konkretnie rozwiązania przyjmiesz, bezpieczeństwo tych danych powinno być dla Ciebie absolutnym priorytetem.
Jeżeli do obsługi procesu udzielania teleporad zatrudniasz, dla przykładu, firmę, która wdroży w Twojej placówce system do komunikacji z pacjentami – zadbaj w umowie o zachowanie standardów ochrony danych osobowych oraz o wprowadzenie mechanizmów prawnych, które umożliwią Ci skuteczne egzekwowanie ochrony danych pacjentów.
Jeżeli natomiast korzystasz z narzędzi gotowych – np. komunikatorów internetowych – sprawdź w ich regulaminach, co się dzieje z danymi przesyłanymi za ich pośrednictwem. Ustal też, czy i w jakim zakresie dane są szyfrowane.
Oczywiście zadbaj również o wewnętrzną organizację – o właściwe procedury, o to, żeby dostęp do danych zawartych w systemie, z którego korzystasz, miały dostęp wyłącznie osoby upoważnione. Minimalizacja ryzyk związanych z ewentualnym naruszeniem bezpieczeństwa danych leży przecież w Twoim interesie.
Rejestrowanie przebiegu teleporady
Moim zdaniem przebieg teleporady możesz nagrywać wyłącznie po uzyskaniu zgody pacjenta oraz po zrealizowaniu obowiązku informacyjnego z RODO.
Musisz jednak sobie odpowiedzieć na pytanie, czy rzeczywiście chcesz je rejestrować i w jakim celu chcesz to robić? Jeżeli w celu udokumentowania samego faktu odbycia wizyty, to, szczerze mówiąc, rejestrowanie przebiegu teleporady nie większego sensu. Telekonsultacje dokumentujesz przecież na takich samych zasadach, jak wizyty tradycyjne. A tych przecież nie rejestrujesz.
Jeżeli więc, chcesz znać moje zdanie – nagrywać, czy nie? Moim zdaniem nie. Ale oczywiście sam decyzja należy do Ciebie. No i do pacjenta…
Pamiętaj o dołączeniu takiego zapisu do dokumentacji medycznej pacjenta.
Regulamin udzielania teleporad
Poniżej znajdziesz mały prezent ode mnie – edytowalny wzór regulaminu udzielania teleporad.
Pobierz go tutaj
Możesz go łatwo dostosować do swoich potrzeb, a w razie pytań lub wątpliwości, odezwij się do mnie – pomogę ?
Podcast
Kilka dni temu odpaliłem podcast Prawo dla zdrowia. Znajdziesz go w zakładce PODCAST na blogu, ale również na Spotify, czy YouTube. Możesz mnie słuchać również w Apple Podcasts oraz w Google Podcasts Zamierzam w nim regularnie publikować treści przydatne dla Ciebie i Twojej działalności.
Mam nadzieję, że nowa forma przekazu będzie dla Ciebie atrakcyjna. Będę wdzięczny za wszystkie Twoje uwagi i spostrzeżenia.
Photo by Szabo Viktor on Unsplash
The form you have selected does not exist.
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }